به گزارش فبنا،   حدود 7500 کیلومتر رودخانه مهم در ایران وجود دارد؛ رودخانه‌هایی که به سرمایه‌گذاری برای ساماندهی و مهندسی نیازمند هستند که از جمله آن‌ها لایروبی است و آنچه که اهمیت لایروبی رودخانه‌ها را دو چندان می‌کند، نقش این مهم در کنترل سیل است.

اردیبهشت ماه سال گذشته در گیرودار وقوع سیلاب‌های بهاری، رضا اردکانیان - وزیر نیرو - اعلام کرد: برای مواجهه با پدیده تغییر اقلیم و افزایش احتمال بروز سیلاب، موضوع لایروبی رودخانه‌ها از اولویت بیش‌تری برخوردار است. محاسبات ما نشان می‌دهد چیزی حدود 8000 میلیارد تومان به قیمت‌های امروز، منابع مالی نیاز است تا این پروژه ظرف سه سال بتواند انجام شود.

لایروبی همه رودخانه‌ها هزینه بالایی دارد و طبق آخرین اخبار وزارت نیرو این کار را در محدوده اعتباراتی که در دست دارد، انجام خواهد داد تا در زمان وقوع احتمالی سیل بتواند بیش‌ترین کنترل را داشته باشد. سیلاب‌هایی اواخر سال 1397 و ابتدای سال 1398، در 14 استان رخ داد که در محورهای گیلان_مازندران_ گلستان، خوزستان، کرمانشاه و لرستان بیشترین خسارت را وارد کرد؛ به همین دلیل تمرکز وزارت نیرو نیز روی همین محورها قرار گرفت.

تقی‌زاده خامسی- معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا - در همان زمان اعلام کرد که وزارت نیرو برای مقابله با سیل دو اقدام را انجام خواهد داد؛ نخست هماهنگی در استان‌ها و شناسایی گلوگاه‌هایی است که ممکن است خسارت‌بار باشند و دوم تسریع لایروبی رودخانه‌ها در حد اعتبارات.

به طور کلی، حدودا 146 هزار کلیومتر رودخانه اصلی در کشور وجود دارد که سالی 350 کیلومتر از رودخانه‌ها با اعتبارات موجود لایروبی می‌شود که باید حداقل دو برابر شود زیرا لایروبی مداوم است و باید هر سال انجام شود. به گفته خامسی، مهم‌ترین رودخانه‌ای که باید لایروبی شود، رودخانه کارون است که به هزینه زیادی نیاز دارد و وزارت نیرو اکنون در حال مذاکره با برخی شرکت‌ها داخلی و خارجی برای لایروبی کارون است.

چه اقداماتی انجام شد؟

با همه این تفاسیر، سال گذشته عملیات لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها خوب پیش رفت تا جایی که محمد حاج رسولی‌ها - مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران - در مورد آخرین اقدامات انجام شده در این حوزه به ایسنا گفت: یکی از بحث‌های خیلی مهم در سال گذشته، موضوع اجرای طرح ساماندهی و لایروبی رودخانه‌ها بود و با برنامه‌ریزی و اقداماتی که انجام شد، درنهایت توانستیم 1600 کیلومتر لایروبی در رودخانه‌ها را انجام دهیم.

وی افزود: این در حالی است که این میزان در سال‌های گذشته به طور متوسط  بیشتر از 400 کیلومتر نبوده است.  غیر از لایروبی بحث رپرگذاری تعیین بستر حریم رودخانه‌هاست که 900 کیلومتر تعیین حریم بستر صورت گرفت که متوسط عملکرد این طرح نیز در سالهای قبل بیش از 400 کیلومتر نبوده است.

حاج رسولی‌ها در پاسخ به این سوال که اقدامات صورت گرفته چقدر در کنترل سیلاب موثر بوده است؟ گفت: سیلاب ذات طبیعی رودخانه است و نمیتوان گفت سیلاب کلا به وجود نیاید. در تمام دنیا رودخانه‌ها طغیان میکنند و یک ظرفیت با دوره بازگشت 25 سال برای حد و بستر حریم و آزادسازی تعیین می‌شود اما در برخی از رودخانه‌ها اگر  بارندگی‌های خاصی اتفاق بیفتد که دوره بازگشت آن بالای 25 سال باشد، این دوره بازگشت معمولا به صورت نقطه‌ای ایجاد سیل می‌کند.

به گفته مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، این مساله در تمام دنیا اتفاق می‌افتد و نمی‌توان گفت که حد و بستر حریم رودخانه برای یک دوره بازگشت طولانی انجام شود چراکه این مساله نه از نظر اقتصادی و نه از نظر اجتماعی امکان پذیر نیست.