به گزارش فبنا، بسیاری از کشورهای جهان در پی از سر گذارندن تورم‌های انفجاری کوتاه مدت یا تجربه تورم فزاینده بلند مدت با پدیده کاهش خرید پول ملی روبرو شده‌اند که در نتیجه این امر، حجم بالایی از اسکناس و مسکوک کم ارزش در اقتصاد ایجاد شده که علاوه بر آثار روانی ناخوشایند بر افکار عمومی جامعه، مشکلات اجرایی عدیده‌ای نیز به دنبال داشته است؛ بنابراین، این کشورها ناچار به اجرای برنامه اصلاح پولی به صورت‌های مختلف شده‌اند.

اصلاح پولی به سه صورت شکل می‌گیرد که شامل تغییر نام واحد پول یک کشور، حذف چند صفر از واحد پول و ترکیبی از هر دو روش است و اجرای هر یک از  این سه روش، نیازمند پیاده‌سازی بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.

فواید اقتصادی حذف چهار صفر از پول ملی

در کشور ما که چندی است طرح حذف چهار صفر از واحد پول ملی مطرح شده است، نهایتا روز گذشته (15 اردیبشهت) از سوی نمایندگان مجلس تصویب شد تا طی سه سال آینده واحد پول ملی از ریال به تومان تغییر کند که به بهانه این اقدام، در این گزارش به تاثیرات اقتصادی حذف چهار صفر از پول ملی پرداخته شده است.

بانک مرکزی مجموعه فواید و هزینه‌های تغییر واحد پول را بررسی کرده که طبق آن، این اصلاح پولی فوایدی همچون کاهش میزان توهم پولی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی، کاهش تورم، آسان‌سازی تسویه مبادلات و... را در پی دارد که در ادامه جزئیات آن مطرح شده است.

افزایش کارایی در جریان گردش نقدینگی 

یکی از منافع تغییر واحد پول، دستیابی به کارایی بیشتر در جریان گردش نقدینگی است که براساس این منفعت، وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، بسیاری از مبادلات در مقیاس میلیون، تریلیون یا مانند ترکیه هزار تریلیون صورت می‌گیرد. چنین شرایطی علاوه بر مشکلاتی که در زمینه‌های محاسباتی و حسابداری دفاتر ایچاد می‌کند، ناامنی حمل مقادیر زیاد پول، معطل شدن در صف بانک‌ها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه را نیز در پی دارد که با حذف صفرهای اضافی برطرف می‌شود.

آسان‌تر شدن تسویه مبادلات نیز از دیگر منافع اقتصادی تغییر واحد پول است که هنگامی که افراد و موسسات برای مبادلات خود نیاز به حجم کمتری پول نقد داشته باشند، مشکلاتی که در بند قبلی نیز اشاره شد، کمتر بوده و در نتیجه تسویه مالی مبادلات کالا و خدمت راحت‌تر انجام می‌شود.

کاهش میزان توهم پولی

وقتی پول یک کشور تعداد زیادی صفر داشته باشد، به طور معمول توهم پول نزد آحاد جامعه بیشتر می‌شود که این امر انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد و بر روند افزایش قیمت‌ها نیز موثر است که با اجرای برنامه اصلاح پولی و حذف صفر از پول ملی، از اثر انتظارات تورمی کاسته شده و روند قیمت‌ها به سمت پایین تعدیل می‌شود که این کاهش میزان توهم پولی و از دیگر محسنات تغییر واحد پول است.

افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی

طبق اعلام بانک مرکزی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی نیز، از دیگر فواید تغییر واحد پول است. یکی از مشکلات سیاست‌گذاران در هر کشور کاهش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی در اثر تورم و وجود صفرهای متعدد در پول است که این امر موجب جایگزینی پول پرقدرت‌تر شده و به دلاریزه شدن اقتصاد ختم می‌شود و با حذف صفرهای اضافی و تغییر واحد پول این مشکل تا حد زیادی برطرف می‌شود.

کاهش تورم

آخرین مزیت تغییر واحد پول ملی، کاهش تورم است که این مزیت هنگامی قابل وصول است که تغییر واحد پول در انتهای برنامه تثبیت اقتصادی انجام شود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که تغییر واحد پول در فضای مناسب بوجود آمده پس از اجرای برنامه اصلاحات ساختاری یا تثبیت اقتصادی به مراتب موفق‌تر از سایر شرایط است و امکان دستیابی به نرخ‌های پایین‌تر تورم محتمل‌تر است.

با این تفاسیر، عملیاتی شدن این فوایدی که بانک مرکزی در پی تغییر واحد پول ملی اعلام کرده، مستلزم بکارگیری بسته سیاستی جامعی است که علاوه بر کنترل تورم، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند.