به گزارش فبنا، با اینکه قانون مالیات‌ خانه‌های خالی در سال 1399 تصویب و برای اجرا ابلاغ شد اما این قانون مدت‌ها درگیر فرآیندهای اجرایی قرار گرفت و اجرا نشد که تصویب نشدن آیین‌نامه اجرایی آن یکی از مهم‌ترین موانع برای اخذ مالیات از این خانه‌ها اعلام می‌شد. 

با گذشت بیش از یک سال، در اوایل مهرماه سال گذشته آیین‌نامه نحوه محاسبه مالیات خانه‌های خالی توسط هیات وزیران در دولت سیزدهم به وزارت اقتصاد و راه و شهرسازی ابلاغ شد که در پی آن نیز، این دستورالعمل از سوی رئیس کل سازمان امور مالیاتی به ادارات کل امور مالیاتی استان‌ها ابلاغ شد. 

چرا اخذ مالیات از خانه‌های خالی طولانی شد؟ 

پس از ابلاغ آیین‌نامه مربوطه نیز همچنان مالیات خانه‌های خالی به مرحله اجرا نرسید زیرا قانون وظیفه شناسایی واحدهای مسکونی خالی از سکنه را برعهده وزارت راه و شهرسازی قرار داده بود و این وزارتخانه باید از طریق سامانه املاک و اسکان این خانه‌ها را به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌کرد که اختلاف‌هایی بین وزرات راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی در این زمینه مطرح شد. 

بر اساس قانون مالیات خانه‌های خالی، اگر واحد مسکونی در شهرهای بالای 100 هزار نفر بیش از 120 روز خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات می‌شود و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور،  ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب سال اول معادل شش برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل 12 برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل 18 برابر مالیات متعلقه می‌شود.  

بدین منظور، وزارت راه و شهرسازی برای شناسایی خانه‌های خالی، سامانه املاک و اسکان که اطلاعات واحدهای مسکونی کشور در آن درج می‌شود را از بهمن ماه 1398 رونمایی و مردادماه 1399 اجرایی کرد و به این سامانه وظیفه‌ دیگری هم علاوه بر شناسایی خانه‌های خالی محول شد که شناسایی محل سکونت خانوار است. 

در این زمینه، از 19 فروردین ماه سال گذشته تمامی سرپرستان خانوار مکلف شدند تا اطلاعات مربوط به املاک خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند که وضعیت سکونت آنها از نظر خالی یا دارای سکنه بودن برای اعمال مالیات مشخص شود.

اطلاعات خانه‌های خالی ایراد داشت

از آنجا که وزارت راه و شهرسازی تا پایان آذرماه سال جاری فرصت داشت تا اطلاعات خانه‌های خالی شناسایی شده را که طبق قانون براساس خوداظهاری صاحبان این خانه‌ها اعلام شده است، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد، این وزارتخانه اعلام کرد که اطلاعات 2.3 میلیون خانه خالی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کرده است اما سازمان مالیاتی این رقم را نپذیرفت و این اطلاعات را به این دلیل که 15 روز زودتر از مهلت تعیین شده برای مردم ارسال شده است، قابل اکتفا برای محاسبه مالیات ندانست. 

همچنین، در ادامه اختلاف دو دستگاه بر نحوه معرفی واحدهای مسکونی خالی از سکنه و اطلاعات مربوط به آن‌ها، نادرست بودن کدهای پستی، مشخص نبودن مالک و زمان خالی بودن واحدها که توسط وزارت راه و شهرسازی استخراج شده بود از جمله ایراداتی بود که سازمان امور مالیاتی نسبت به آن‌ها مطرح می‌کرد. 

سرانجام با اعمال بررسی‌های چندباره و دادن آخرین مهلت به وزارت راه و شهرسازی در دی‌ماه سال گذشته برای اعلام لیست نهایی خانه‌های خالی، از بین یک میلیون و 170 هزار واحد معرفی شده، فقط حدود 12 هزار واحد از نظر سازمان امور مالیاتی، قابلیت اعمال مالیات را داشت که این سازمان در اواخر دی ماه سال گذشته لیست خانه‌های خالی را در سایت خود منتشر کرد و به مشمولان تا پایان بهمن‌ماه برای پرداخت مالیات مهلت داد. 

اقدامات سازمان مالیاتی برای اخذ مالیات 

از سوی دیگر، سازمان امور مالیاتی در واکنش به گزارش دیوان محاسبات مبنی بر صفر بودن عملکردها در اخذ مالیات از خانه‌های خالی طی سال‌های گذشته ضمن بیان اقدامات انجام شده اعلام کرد: در راستای اخذ این مالیات، سامانه مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه با امکان مراجعه سیستمی و پرداخت غیرحضوری مالیات راه‌اندازی شد و بر اساس اطلاعات دریافتی از وزارت راه و شهرسازی تعداد 568 هزار واحد مسکونی خالی احصاء شد که بالغ بر 488 هزار واحد از آنها در شهرهای بالاتر از صد هزار نفر جمعیت بوده و مشمول پرداخت مالیات شد.

درحالیکه سازمان امور مالیاتی به صاحبان خانه‌های خالی تا پایان 10 اسفند ماه سال گذشته برای پرداخت مهلت و اخطار مجدد داد، آخرین بررسی‌ها حاکی از آن است که از 4000 میلیارد تومان مالیاتی که برای واحدهای مسکونی خالی از سکنه محاسبه شده، تاکنون فقط یک میلیارد تومان مالیات خانه خالی پرداخت شده است.

توضیحات مدیرکل دفتر طراحی و تحلیل فرآیندهای مالیاتی در این زمینه بیانگر این است که حدود 5000 نفر از مالکان خانه‌های خالی در درگاه سازمان امور مالیاتی اعلام کردند که خانه آنها خالی نبوده و عدم پذیرش را انتخاب کردند.

250 نفر از صاحبان خانه‌های خالی مالیات دادند

همچنین، طبق گفته رحیمی حدود 500 نفر از صاحبان خانه‌های خالی نیز پذیرش مالیات خانه خالی را اعلام کردند اما همه این افراد مالیات خود را پرداخت نکرده‌اند بلکه نصف این افراد مالیات خود را پرداخت کردند. برخی دیگر از مشمولان مالیات خانه خالی نیز وارد درگاه سازمان امور مالیاتی شدند و هیچ عکس‌العملی نداشته‌اند.

در آخر شواهد حاکی از آن است که می‌توان ایرادات سازمان امور مالیاتی به اطلاعات وزارت راه و شهرسازی درباره خانه‌های خالی شناسایی شده را بی‌مورد ندانست زیرا، اعلام برخی از مشمولان مالیات خانه‌های خالی به ایسنا در سال گذشته نشان داد که خانه آن‌ها به اشتباه خالی شناسایی شده‌اند و یا اطلاعات خانه موردنظر در سامانه املاک و اسکان ثبت نشده است.

در این راستا، وزارت راه و شهرسازی به تمامی مالکان خانه‌های خالی که از سوی سازمان امور مالیاتی مشمول پرداخت مالیات شده و پیامک دریافت کرده‌اند، فرصت داد تا اطلاعات سکونتی خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند.